Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi

Informator dla osób ubiegających się o specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi

Co to jest?

Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi (dalej „SUO”) to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności osób u których zdiagnozowano zaburzenia psychiczne, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.

Według ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (art. 3), osoba z zaburzeniami psychicznymi, to:

• osoba chora psychicznie (wykazująca zaburzenia psychiczne);
• upośledzona umysłowo;
• wykazująca inne poważne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga takiej formy pomocy i opieki niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.

Jak się ubiegać o SUO?

Podstawą do ubiegania się o SUO jest wniosek o przyznanie tej formy pomocy oraz zaświadczenie lekarskie wystawione przez lekarza psychiatrę (załącznik nr 1 do informatora). W zaświadczeniu lekarz wpisuje diagnozę, co pozwala na stwierdzenie czy w przypadku osoby faktycznie występuje zaburzenie psychiczne. Ponadto lekarz psychiatra w zaświadczeniu określa rodzaj usług, jakiego wymaga osoba oraz ich wymiar. Co istotne, lekarz wskazuje również czy istnieją przeciwskazania do korzystania z SUO w gabinecie zapewnionym przez wykonawcę usług oraz czy istnieją przeciwskazania do korzystania ze świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej w ramach NFZ.
Po złożeniu wniosku o przyznanie SUO oraz zaświadczenia lekarskiego pracownik socjalny ustala termin wywiadu środowiskowego oraz informuje, jakie jeszcze dokumenty należy dostarczyć (m.in. orzeczenie o niepełnosprawności, dochody z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku oraz wydatki). Wywiad ma na celu ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej, w tym ustalenie możliwości zaspokojenia wnioskowanych usług z innych systemów (oświaty, zdrowia), jak również ustalenie odpłatności za usługi. Świadczenia bowiem, które są ustawowo zabezpieczane w ramach innych systemów (systemu ochrony zdrowia psychicznego, systemu oświaty oraz systemu o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych) nie mogą być zastępowane świadczeniami z pomocy społecznej, w tym SUO. W tym celu pracownik będzie ustalał, czy w przypadku dziecka:

• zostały wydane orzeczenia z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej (np. orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka) i jak są realizowane przez placówki oświatowe;
• czy dziecko uczęszcza na terapię do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej;
• jakie możliwości zabezpieczenia wnioskowanych potrzeb ma przedszkole/szkoła (m.in. jakie są realizowane zajęcia rewalidacyjne, terapie, zajęcia dodatkowe oraz ich wymiar godzinowy w ramach Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego oraz pomocy psychologiczno-pedagogicznej);
• jakie możliwości zabezpieczenia wnioskowanych potrzeb mają placówki NFZ.

Oznacza to, że w przypadku dziecka w wieku przedszkolnym rodzic ma obowiązek w pierwszej kolejności zapisać dziecko do przedszkola i ubiegać się o pomoc w systemie oświaty. Analogicznie, o wsparcie w pierwszej kolejności rodzic powinien zwrócić się do szkoły na postawie wydanego orzeczenia. Każdorazowo rodzic dziecka ubiegający się o rehabilitację musi wykorzystać wszystkie możliwości pomocy w systemie zdrowia.
Wymiar godzin poszczególnych zajęć z pomocy społecznej jest równoważny – jednak nie wyższy niż wskazany przez lekarza specjalistę – do liczby godzin usług poszczególnych zajęć zapewnianych z innych systemów. SUO bowiem stanowią wyłącznie uzupełnienie potrzeb, których nie można zapewnić w pierwszej kolejności w np. szkole/przedszkolu/Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej czy NFZ.
Po przeprowadzeniu wywiadu i zebraniu dokumentacji potwierdzającej zabezpieczenie potrzeb z innych systemów, Ośrodek wystąpi do Wojewody Lubuskiego w Gorzowie Wielkopolskim o przyznanie środków na realizację usług.
O przyznaniu/nieprzyznaniu usług zostaną Państwo poinformowani w drodze decyzji administracyjnej. Decyzja przyznająca usługi będzie zawierała informacje dot.:

• okresu, na jaki zostały przyznane usługi;
• rodzaju przyznanych usług i ich wymiarze godzinowym;
• realizatorze usług i miejscu świadczenia usług;
• odpłatności.

W celu ponownego przyznania usług należy każdorazowo złożyć wniosek o przyznanie tej formy pomocy, nowe zaświadczenie lekarskie[2] oraz dokumentację potwierdzającą dochody z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku[3] i wydatki.

Jakie są rodzaje SUO?

Zgodnie z § 2 Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych rodzaje SUO to:

1. uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w tym zwłaszcza:
   • kształtowanie umiejętności zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i umiejętności społecznego funkcjonowania, motywowanie do aktywności, leczenia i rehabilitacji, prowadzenie treningów umiejętności samoobsługi i umiejętności społecznych oraz wspieranie, także w formie asystowania w codziennych czynnościach życiowych, w szczególności takich jak:
     • samoobsługa, zwłaszcza wykonywanie czynności gospodarczych i porządkowych, w tym umiejętność utrzymania i prowadzenia domu,
     • dbałość o higienę i wygląd,
     • utrzymywanie kontaktów z domownikami, rówieśnikami, w miejscu nauki i pracy oraz ze społecznością lokalną,
     • wspólne organizowanie i spędzanie czasu wolnego,
     • korzystanie z usług różnych instytucji,
   • interwencje i pomoc w życiu w rodzinie, w tym:
     • pomoc w radzeniu sobie w sytuacjach kryzysowych — poradnictwo specjalistyczne, interwencje kryzysowe, wsparcie psychologiczne, rozmowy terapeutyczne,
     • ułatwienie dostępu do edukacji i kultury,
     • doradztwo, koordynacja działań innych służb na rzecz rodziny, której członkiem jest osoba uzyskująca pomoc w formie specjalistycznych usług,
     • kształtowanie pozytywnych relacji osoby wspieranej z osobami bliskimi,
     • współpraca z rodziną — kształtowanie odpowiednich postaw wobec osoby chorującej, niepełnosprawnej,
   • pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, w tym:
     • w uzyskaniu świadczeń socjalnych, emerytalno-rentowych,
     • w wypełnieniu dokumentów urzędowych,
   • wspieranie i pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, w tym zwłaszcza:
     • w szukaniu informacji o pracy, pomoc w znalezieniu zatrudnienia lub alternatywnego zajęcia, w szczególności uczestnictwo w zajęciach warsztatów terapii zajęciowej, zakła­dach aktywności zawodowej, środowiskowych domach samopomocy, centrach i klubach integracji społecznej, klubach pracy,
     • w kompletowaniu dokumentów potrzebnych do zatrudnienia,
     • w przygotowaniu do rozmowy z pracodawcą, wspieranie i asystowanie w kontaktach z pracodawcą,
     • w rozwiązywaniu problemów psychicznych wynikających z pracy lub jej braku,
   • pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi, w tym:
     • nauka planowania budżetu, asystowanie przy ponoszeniu wydatków,
     • pomoc w uzyskaniu ulg w opłatach,
     • zwiększanie umiejętności gospodarowania własnym budżetem oraz usamodzielnianie finansowe;
2. pielęgnacja — jako wspieranie procesu leczenia, w tym:
   • pomoc w dostępie do świadczeń zdrowotnych,
   • uzgadnianie i pilnowanie terminów wizyt lekarskich, badań diagnostycznych,
   • pomoc w wykupywaniu lub zamawianiu leków w aptece,
   • pilnowanie przyjmowania leków oraz obserwowanie ewentualnych skutków ubocznych ich stosowania,
   • w szczególnie uzasadnionych przypadkach zmiana opatrunków, pomoc w użyciu środków pomocniczych i materiałów medycznych, przedmiotów ortopedycznych, a także w utrzymaniu higieny,
   • pomoc w dotarciu do placówek służby zdrowia,
   • pomoc w dotarciu do placówek rehabilitacyj­nych;
3. rehabilitacja fizyczna i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu w zakresie nieobjętym przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.):
   • zgodnie z zaleceniami lekarskimi lub specjalisty z zakresu rehabilitacji ruchowej lub fizjoterapii,
   • współpraca ze specjalistami w zakresie wspierania psychologiczno-pedagogicznego i edukacyjno-terapeutycznego zmierzającego do wielostronnej aktywizacji osoby korzystającej ze specjalistycznych usług (w tym zakresie mieszczą się zalecenia do pracy z dana osobą przekazywane przez specjalistów/terapeutów ze specjalistycznej placówki);
4. pomoc mieszkaniowa, w tym:
   • w uzyskaniu mieszkania, negocjowaniu i wnoszeniu opłat,
   • w organizacji drobnych remontów, adaptacji, napraw, likwidacji barier architektonicznych,
   • kształtowanie właściwych relacji osoby uzyskującej pomoc z sąsiadami i gospodarzem domu;
5. zapewnienie dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możliwości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.

Gdzie mogą być świadczone SUO?

Ustawa o pomocy społecznej stanowi, że specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być świadczone w miejscu zamieszkania oraz ośrodkach wsparcia. Ustawa ta jednak nie definiuje pojęcia „miejsca zamieszkania”. Zgodnie z art. 25 Kodeksu postępowania cywilnego miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Opierając się na przepisach Kodeksu, można więc uznać, że miejscem zamieszkania, w którym mogą być wykonywane specjalistyczne usługi opiekuńcze jest teren gminy. W praktyce oznacza to, że SUO jest realizowane w gabinecie Wykonawcy, z którym Ośrodek zawarł umowę. Możliwe jest również świadczenie SUO w domu osoby, jednakże wyłącznie w przypadku, kiedy psychiatra w zaświadczeniu lekarskim wskaże, że istnieją przeciwskazania do korzystania z usług w gabinecie zapewnionym przez wykonawcę usług oraz poda przeciwskazania.

Jaka jest odpłatność za SUO?

Cena za 1 godzinę SUO wynika z umowy zawartej przez Ośrodek z podmiotem, który realizuje SUO. W zależności od dochodu ustalany jest wskaźnik odpłatności zgodnie z poniższą tabelą:

W szczególnie uzasadnionych przypadkach osoba zainteresowana może być, na jej wniosek lub na wniosek pracownika socjalnego, częściowo lub całkowicie zwolniona z ponoszenia odpłatności na czas określony, zwłaszcza ze względu na:

• konieczność korzystania co najmniej z dwóch rodzajów specjalistycznych usług;
• konieczność ponoszenia opłat za pobyt członka rodziny w domu pomocy społecznej lub ośrodku wsparcia i za pobyt członka rodziny w placówce opiekuńczo-wychowawczej, leczniczo-rehabilitacyjnej, opiekuńczo-leczniczej lub pielęgnacyjno-opiekuńczej;
• konieczność korzystania przez więcej niż jedną osobę w rodzinie z pomocy w formie specjalistycznych usług lub usług opiekuńczych, w tym co najmniej jedną przewlekle chorą;
• zdarzenie losowe;
• konieczność ponoszenia zwiększonych wydatków na leki, leczenie, rehabilitację własną lub członka rodziny.

Każda prośba o częściowe/całkowite zwolnienie z odpłatności jest traktowana przez Ośrodek indywidualnie, zależnie od sytuacji konkretnej rodziny i decyzja w tej kwestii ma charakter uznaniowy. W przypadku powoływania się o zwolnienie z odpłatności z powodu znacznych wydatków należy je udokumentować (np. blankiety opłat mieszkaniowych, imienne dowody zakupu leków i inne wydatki). Przy rozpatrywaniu wniosku o zwolnienie z odpłatności brane są pod uwagę przychody, którymi rodzina dysponuje, a które nie są wliczane do dochodu zgodnie z ustawą o pomocy społecznej. Stanowią one bowiem zasób rodziny.

Odpłatność specjalistyczne usługi opiekuńcze od 01.05.2023 r.

Dochód osoby samotnie gospodarującej lub przypadający na osobę w rodzinie		Wskaźniki odpłatności w procentach ustalone od ceny specjalistycznej usługi za 1 godzinę zegarową dla:
		Osoby samotnie gospodarujące	Osoby w rodzinie
do 100% kwoty kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z 12 marca 2004r., o pomocy społecznej	do 776 zł	nieodpłatnie	nieodpłatnie
powyżej 100% do 220%	powyżej 776 zł  do 1707,20 zł	1,5%	3,5%
powyżej 220% do 250%	powyżej 1707,20 zł do 1940 zł	10%	15%
powyżej 250% do 300%	powyżej 1940 zł do 2328 zł	15%	25%
powyżej 300% do 400 %	powyżej 2328 zł do 3104 zł	30%	45%
powyżej 400% do 500%	powyżej 3104 zł do 3880 zł	50%	65%
powyżej 500% do 600%	powyżej 3880 zł do 4656 zł	75%	85%
powyżej 600%	powyżej 4656 zł	100 %	100 %

Gdzie szukać pomocy w Zielonej Górze w ramach systemów oświaty i zdrowia?

Nieodpłatna rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego prowadzona w ramach NFZ powadzona jest w Zielonej Górze w placówkach:

• Zespół Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży Promyk, ul. Bartosza Głowackiego 8a,;
• Wczesna Diagnostyka i Rehabilitacja „Atos”, ul. Podgórna 13;
• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodka Diagnostyczno-Leczniczo-Rehabilitacyjnego Elfik, ul. Jana z Kolna 4.

W celu wyszukania wszystkich danych adresowych rehabilitacji w ramach NFZ można skorzystać z portalu ZIP (Zintegrowany Informator Pacjenta), dostępnego pod adresem www.zip.nfz.gov.pl.

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna znajduje się przy ul. Drzewnej 13. Oferta działań Poradni oraz wnioski do pobrania znajdują się na stronie www.poradniapsych-ped.bipzielonagora.pl. Z orzeczeniem o potrzebie wczesnego wspierania rozwoju można się udać do Miejskiego Przedszkola nr 17 ul. Dr Pieniężnego 22 w Zielonej Górze

Wydział Oświaty Urzędu Miasta, gdzie można złożyć wniosek o przyjęcie dziecka do przedszkola, mieści się przy ul. Zachodniej 63a.

Do kogo w Ośrodku należy się zgłosić w sprawie przyznania SUO?

W celu uzyskania szczegółowych informacji o SUO należy skontaktować się z pracownikiem socjalnym:

Panią Wiolettą Świątek w pok. 227 w godz. 7.30-10.30 od poniedziałku do piątku lub telefonicznie pod numerem 68 411 51 31.
Panią Anną Błaszkiewicz w pok. 227 w godz. 7.30-10.30 od poniedziałku do piątku lub telefonicznie pod numerem 68 411 51 47

Podstawa prawna:

1. Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
2. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych.
3. Ustawa z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.

[1] ZARZĄDZENIE WOJEWODY LUBUSKIEGO z dnia 03 stycznia 2023 r. w sprawie ustalenia sposobu wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi w województwie lubuskim wymiar usług z pomocy społecznej jest równoważny do liczby godzin usług, zapewnianych z innych systemów. Zgodnie z zarządzeniem Wojewody Lubuskiego z 03.01.2023 r. zaświadczenie lekarza specjalisty, określające rodzaj i zalecaną liczbę godzin usług, musi być aktualizowane w każdym kolejnym postępowaniu administracyjnym.
[2] Zgodnie z zarządzeniem Wojewody Lubuskiego z dnia 03 stycznia 2023 r zaświadczenie lekarza specjalisty, określające rodzaj i zalecaną liczbę godzin usług, musi być aktualizowane w każdym kolejnym postępowaniu administracyjnym.
[3] Dochody nie odgrywają roli w przypadku ubiegania się o przyznanie usług. Prawo do tego świadczenia nie jest uzależnione od kryterium dochodowego w pomocy społecznej. Dochody odgrywają rolę przy ustalaniu odpłatności za usługi)

Załączniki

Zaświadczenie lekarskie